Forums d'A TA TURQUIE

[Salih_Bozok]

SALIH BOZOK (1881-1941)

Salih Bozok, Mustafa Kemal’in Selanik’te mahalle mektebinden beri arkadasi ve dostuydu. Salih Bozok da Ataturk gibi 1881 yilinda Selanik’te dogdu ve ayni mahallede oturuyorlardi. Ayrica Ataturk ile ucuncu kusak akrabaliklari da vardi. Ataturk’un dedeleri olan Haci Islam Aga ile Haci Salih Aga Salih Bozok’un da dedesiydi.

1903 yilinda Harp Okulundan tegmen olarak mezun oldu. Once Bulgar sinirinda bir karakola, sonra 1905’te redif subayi olarak Iskece’ye atandi ve bu sirada Ittihat ve Terakki ile iliskiye girdi. 34 1908’de ustegmen oldu ve Igdir ve Bolu’ya gonderildi. Salih Bozok’un bircok adi vardi: Salih Selanik, Erkek Salih,Sadik Salih, Sen Salih, Tatli Salih, Muharip Salih, Ahbap Salih ve Bozok Salih.


1910’da Selanik Kucuk Zabit Mektebine ogretmen oldu. Okul muduru kayinbiraderi Nuri Conker idi. O donemde Mustafa Kemal ile sik sik Beyazkule civarindaki meshur gazinolarda bulusuyorlardi.

Birbucuk yil sonra Alatini koskunde goz altinda tutulan II. Abdulhamit’in muhafizligina verildi ve burada Balkan Harbi’ne kadar calisti. Balkan Harbi baslayinca Abdulhamit’i bir yatla gizlice Istanbul’a getirip Beylerbeyi sarayina yerlestirdiler. Salih Bozok burada da muhafizlik gorevine devam etti. Isgal Ordusunun Istanbul’a girmesiyle muhafizlik gorevi sona erdi. 37
Mustafa Kemal, Salih Bozok’a yazdigi mektuplarda ‘’Guzel gozlu, burma biyikli Salih ‘’ diye hitap ederdi. 1908 yilinda Mesrutiyet ilan edildiginde Selanik’te Mustafa Kemal ve Salih Bozok tekrar bulusurlar. Selanik Olimpos Gazinosu’nda arkadaslar bir araya geldiginde Mustafa Kemal ona sunlari der:
‘’-Salih…. Seninle hic ayrilmayacagiz. Seni kendime yaver yapacagim.’’
Ve oyle olur. Salih Bozok, Ataturk’un yanindan hic ayrilmaz.

Salih Bozok, yazdigi anilarinda ‘’Ben Ataturk’u daha genc bir zabitken bugun herkesin onu Ataturk olarak takdir ettigi derecede sevmis ve onun kudretine iman etmistim.’’ Der.

Mustafa Kemal Selanik’ten Istanbul’da Genelkurmay Karargahi 1. Subeye ataninca Salih Bozok’a 11 Eylul 1911 tarihli mektubunda sunlari yazar:

‘’Salih’cigim,
Erkaniharbiye-i Umumiye 1. Sube’ye memur edildim.Baska hic kimse bir kelime sormadi. Kimseden vaziyeti anlamak mumkun degil. Herkes birbirinden korkuyor. Abdulhamid devrinde oldugu gibi! Orduyu, memleketi kurtarmak icin cok fedakarane calismak lazim. Baska care yok.’’

Mustafa Kemal Trablusgarp’taki Ayn-i Mansur karargahindan Salih Bozok’a 25/26 Nisan 1912 gecesi yazdigi mektupta sunlari belirtir:

‘’…. Bilirsin ben askerligin her seyinden ziyade sanatkarligini severim. Burada sanatin butun icabatini tatbik edecek kadar zamana ve bu zamanin doguracagi vesait ve vesaile malik olunursa iste o zaman arzu-yu millete mutabik bir manzarayi askeriye butun cihanin gozlerini kamastiracaktir..’’

Salih Bozok Basyaver Oluyor:

Mustafa Kemal pasa Canakkale Savasi’ndan sonra 2. Ordu Kumandani olarak Sark’a gonderilir. Mustafa Kemal Istanbul’da bulunan Salih Bozok’a soyle bir telgraf ceker:

‘’Beylerbeyi Sarayi Muhafiz Zabitanindan Yuzbasi Salih Bey’e
Seni Seyaverim olarak yanima almak istiyorum. Kabul ettigin takdirde bana telgrafla malumat vermelisin
Mirliva Mustafa Kemal’’

Bu telgraf uzerine Salih Bozok Mayis 1916’ta Diyarbakir’a atanir ve Mustafa Kemal’in seryaveri olur.


Salih Bozok’un Seryaverligi Yildirim Ordulari Grubu Komutanligi zamaninda da devam eder.

Salih Bozok Enver Pasa’nin emriyle Mondros Mutarekesinin imzalanmasi sonrasi emekliye sevkedilir ve Istanbul’a yerlesir. Bu arada tutuklanarak Bekiraga bolugu hapishanesine konulursa da Harbiye Nezareti Basyaveri Salih (Omurtak) Bey’in sayesinde hapisten kurtulur. Emekli oldugu icin Mustafa Kemal O’nu Samsun’a goturmez.


Mustafa Kemal Samsun’a cikip sonra Ankara’ya yerlesince Salih Bozok Istanbul’dan Ankara’ya gelir ve Ziraat Mektebinde Mustafa Kemal’in seryaverligine 6 Eylul 1920 tarihinde tekrar baslar. Ziraat Mektebinden sonra istasyonda bulunan direksiyon binasina tasinilir. Salih Bozok ve Muzaffer Kilic bu binada birer odada kalirlar. (Salih Bozok, Cemil S. Bozok, Hep Ataturk’un yaninda, Cagdas yayinlari, 1985, Istanbul S 75). Mecliste ise Salih Bozok’un Riyaset Seryaverligi (Baskanlik basyaverligi) odasi vardi.Ona bitisik salonda ise Mustafa Kemal pasa calisiyordu.

Salih Bozok, Colak Ibrahim ile birlikte Yozgat bolgesindeki ayaklanmayi bastirmak uzere Yozgat’a gider ve bir ay savastiktan sonra Ankara’ya donmustur. Tarihsel adi Bozok olan Yozgat ilimizin milletvekilligini yapmasi nedeniyle Ataturk, Salih Bey’e ‘’Bozok’’ soyadini vermistir.

Ataturk, Cankaya Koskune tasininca Salih Bozok da Settar zadelerden Kerim Efendinin bag evine kiraci olarak tasinmisti.

Salih Bozok, Istiklal Savasi’nin tumu boyunca seryaverlik gorevini uniformali ve uniformasiz olarak yapti. Once binbasiliga sonra yarbayliga terfi etti. 17 Agustos 1922 gunu Mustafa Kemal
Pasa Buyuk Taarruz icin Ankara’dan Konya’ya gizlice ayrildiginda maiyetinde sadece Salih Bozok vardi. Afyon’un kurtarilmasindan bir gun sonra Salih Bozok ve yaver Muzaffer Kilic Dumlupinar’da bir koy evinin bos bir odasinda pelerin ve ceketlerden yatak ve yastik yaparak Mustafa Kemal Pasa’yi dinlendirdiler.

11 Agustos 1923 secimiyle Ikinci Mecliste o zamanlar adi ‘’Bozok’’ olan Yozgat mebusu olduktan sonra Seryaverlikten ayrilmis ise de o hep seryaver olarak yasadi.
Ataturk 29 Ocak 1923 gunu Latife hanimla evlendiginde Latife hanimin nikah sahidi Seryaver Salih Beydi.

Ataturk’un olumunden hemen sonra tabancasi alip kalbine atesledi. Baskomutan yaversiz gidemezdi. Esi Pakize Hanima yazdigi veda mektubunda soyle diyordu:
‘’Ben hayatimi Ataturk’umuzun hayatina baglamis ve O’ndan sonra yasamamaya karar verdigim icin hayatima nihayet verdim.’’


Ataturk, Salih Bozok’a cok guvenirdi. Vatan icin yapilacak gizli islerde hep onu kullanirdi. Ataturk’un evliligi nedeniyle Misir krali Faruk’a gonderdigi hediyeleri Salih Bozok goturdu.
1937 yilinda Donanma Malta’ya giderken Yavuz’da bulunan uc sivilden ikisi Kilic Ali ile Nuri Conker ve ucuncusu Salih Bozok’tu. Birinci Dunya Harbinde Alman Generali Falkenhayn’in gonderdigi iki kutu altini Salih Bozok geri iade etmisti.
1941 yilinda vefat edince Ankara’da akrabasi ve yine Ataturk’un cok yakin arkadasi Nuri Conker’in yanina gomuldu.

Salih Bozok’un Ataturk’le ilgili anilari oglu Cemil Bozok tarafindan 1985 yilinda ‘’Hep Ataturk’un Yaninda’’ ismiyle yayinlandi.

Can Dundar tarafindan da ‘’Yaveri Ataturk’u Anlatiyor Salih Bozok’’ isimli eser 2001 yilinda yayinlandi.

Salih Bozok Mayis 1916-Kasim 1918 tarihleri arasinda 1 yil 7 ay basyaverlikten sonra emekli olmus, Ocak 1920-Agustos 1923 yillari arasinda 3 yil 8 ay ikinci defa basyaverlik olmak uzere toplam 5 yil 3 ay basyaverlik yapmis, ancak Ataturk olunceye kadar fahri basyaverlige devam etmistir.
_________________
« Le faux courage attend les grandes occasions... Le courage véritable consiste chaque jour à vaincre les petits ennemis. »
[ Paul Nizan ]

[narine]

Salih bey, iyi aksamlar
(je suis bien hors sujet et m’excuse d’écrire en français , mais il m’est plus facile de l’exprimer là, tout de suite en français, et je profite de vos recherches puisque vous sortez des documentations concernant Selanik !)
Est-ce qu’il y aurait une possibilité d’accéder quelque part aux archives généalogiques sur les familles venant de Sélanik en Turquie entre fin 19 ème et le début de 20ème siècle ? Puisqu’on a des grands-pères de la même ville, j’ose vous poser la question !

Mais rassurez-vous, ce n’est pas pour remonter l’arbre généalogique aux déportés de l’isabelle la catholique et demander la nationalité israélienne !!

Bien à vous tous et à toutes .

[Paris]

Salih bey bonjour,

j'avais entendu l'histoire de votre grand père ; c'est mon grand père, qui m'avait raconté brièvement cette histoire en insistant sur le fait que nous devons tout à Atatürk et qu'il y avait et qu'il y a encore des gens prêts à mourir pour cela.

En ce qui concerne la question de Narine, cela m'intéresserait aussi !

Bonne journée

[Salih_Bozok]

Malheureusement, cher Narine et chère Paris, je ne connais pas d'archive qui dénombre les originaires de Salonique (Selanikliler) en Turquie.
Un allié de la famille, Prof. Resat D. Tesal a écrit un livre que je n'ai pas eu l'occasion de lire, sur ceux de Salonique. Je retrouverai surement cette branche de la famille.
Son fils Ömer était parmi mes amis, et il est mort pendant que j'étudiais en France.
Resat amca, je l'ai vu aux funérailles de mon père en 1994. Je ne pensais pas à son livre. Depuis, il est mort.
Il y a des sites perfides qui qualifient tout ce monde, Resat amca, et même mon grand père Salih Bozok, de "sabetayci" (dönme juif = reconverti) dans le but manifeste d'abaisser également Atatürk, qu'ils ne peuvent pas actuellement ( et jusque quand??) attaquer frontalement..et comme si, le fait d'être d'origine juive était une espèce de tare... mais c'est un autre problème.

Mon père, Cemil Salih Bozok, dans son livre "Hep Atatürk'ün yaninda" a relaté ses souvenirs d'enfance, de Salonique à Ankara en pleine guerre, aux côtés de Mustafa Kemal, et les chapitres sur les origines familiales et l'enfance de Mustafa Kemal ont été repris dans le livre d'Andrew Mango.
_________________
« Le faux courage attend les grandes occasions... Le courage véritable consiste chaque jour à vaincre les petits ennemis. »
[ Paul Nizan ]